مراحل درس پژوهی چگونه است؟ مقاله به همراه صد ها نمونه درس پژوهی
مراحل درس پژوهی عنوان مقاله حاضر است که سعی دارد معلمان عزیز را با قسمت های مختلف و مراحل قابل اجرای درس پژوهی آشنا نماید:
تجربه نشان می دهد که گروههای درس پژوهی مطلوب ، متشکل از 3الی 6 معلم می باشد، یکی از مشکلات گروههایی با تعداد اعضای بیش از 10نفر، برنامه ریزی و هماهنگی برای حضور و در دسترس بودن همه ی اعضا می باشد.همچنین درگروهای بزرگ،احتمال اینکه برای بعضی ازافراد نقش تعریف شده ای پیدا شود، نکته ی مهمی است وقتی که افراد نقش تعریف شده ای نداشته باشند احساس می کنند که به حساب نمی آیند و مشارکتشان در گروه قابل اطمینان نیست،در گروه با اعضای 5یا 6نفره هر فرد مسئولیت هایش را که قبلا مشخص شده انجام داده و این مساله به گروه کمک می کند تا موثرتر واقع شود.در مراحل درس پژوهی تعیین بهترین اندازه و ترکیب برای گروه بسیار مفید و موثر است. مناسب ترین اندازه برای یک گروه برنامه ریز درس تحقیق ، احتمالا 4تا 6 معلم است. البته شاید بهتر باشد برای انجام مراحل درس پژوهی مثل انتخاب موضوع تحقیق شناسایی مواد مناسب برای تحقیق و برنامه درسی و مشاهده،بحث پیرامون دروس با سایرگروهها وافراد دعوت شده از بیرون همکاری کنید.
برای معلمان مقاطع تحصیلی یکسان مرسوم است که یک گروه تشکیل دهند.و مراحل درس پژوهی را با آن گروه اجرا نمایند.البته گروهها می توانند متناسب با اهداف هر مدرسه ، به طرق دیگری نیز تشکیل شوند،تشکیل تیم های درس پژوهی بین-مقطعی روش قدرتمندی برای معلمان است که درک کنند چگونه در مقاطع مختلف،یک مفهوم پرورش می یابد،در مدارس موثرترین کار این است که با معلمانی کار کنید که در یک موضوع مشابه تدریس می کنند تا بتوانید به ایده های مشترکی درباره ی مراحل درس پژوهی دست یافته و متوجه شوید که چگونه برنامه ی آموزشی و برنامه درسی در مراحل درس پژوهی جفت و جور می شود.
نقش اعضای گروه در بهبود فرایند مراحل درس پژوهی
برای بهره مندی بهینه از مراحل درس پژوهی باید پرورش حرفه ای معلمان را به شکلی سازماندهی کنیم که در مقابل شرایط و پدیده ها توان عمل کردن داشته باشند و صرفا واکنش نشان ندهند.درس پژوهی معلمان را به فعالیت وتاثیرگذاری دعوت می کند و ناظر بر نقش خلاق و رهبری معلم است.تمرین مشارکت،گفت و گو،حرف زدن با هم را باید با آموختن از دیگران آغاز کنیم . برای بهره مندی از مزیت این روش همه ی ما به بهره مندی از مهارت های لازم برای گفت و گو علمی ،تفکر منطقی،نقد پذیری ،مشارکت فعال، تحمل نظر دیگران، نگرش علمی به امور و پذیرش پیامدهای طبیعی و منطقی رفتارهای خود نیازمندیم. بهره مندی از روش پژوهش مشارکتی(مطالعه درس ) لازم است مهارت های لازم برای مشارکت در گروه را در خود پرورش دهیم و نگرش خود را به فعالیت های مشارکتی به نحو موثری اصلاح و باز بینی کنیم.
به گفته "شون":چون حرفه ی معلمی دارای ویژگی های خاص ازجمله پیچیدگی، ناپایداری منحصر به فرد بودن و تضاد ارزشی است ، پس تمامی مسائل آن قابل پیش بینی نیست بنابراین علاوه بر دانش موضوعی و دانش روشی ویژه که اغلب دارای قانون های کلی هستند.لازم است در آموزش معلمان به مسایل منحصر به فرد حمایت حرفه ای آنان توجه شود.
به طورسنتی آموزش های پیش وضمن خدمت معلمان که مسئولیت توسعه ی حرفه ای آنان را بر عهده دارد بردانش افزایی موضوعی وروش تدریس معلم مداروموضوع مدارتکیه می کند.پژوهش های بین المللی اخیر در زمینه ی توسعه ی حرفه ای معلمان روشنگر جهت گیریهای متفاوتی از اقدامات معمول در این حوزه است . سرکارآرانی (63:1378) در این باره می گوید : این پژوهش ها بیشتر بر مدرسه و کلاس درس استوار است که می کوشد معلمان را بیش از بیش در تصمیم گیری های مربوط به شیوه های بهبود کیفیت آموزشی مدارس مشارکت دهد این آموزش به معلمان کمک می کند تا به هنگام کسب صلاحیت های حرفه ای در حین کاربه بازسازی فکری خویش و دانش آموزان در فرایند آموزش – یادگیری توجه جدی مبذول دارند.
امروزه توجه و تمرکز نظام های آموزشی به بهبود یادگیری مدرسه ای افزایش یافته است و کلاس درس آخرین موقعیت مشترک است که همه ی تلاش ها باید از طریق آن جریان یابد .رویکردهای اخیر در نظام آموزش و پرورش در راستای بهبود یادگیری حاکی از یادگیری مشارکتی در کلاس درس و پرورش دانش آموزان به عنوان نسل پژوهنده می باشد، از سوی دیگر به علت آن که معلم کارگزار اصلی آموزش در کلاس درس است اگر خود به درستی آموزش نبیند و پژوهشگر نباشدچگونه می تواند نسلی پژوهنده را تعلیم دهد؟
معلمان ستون اصلی نظام آموزشی هستند و تحول اساسی در آموزش آنان باعث می شودکه دیگر مجری بی چون و چرای دستورات آموزشی متمرکز یا غیر متمرکزی نباشند که نسبت به شرایط بومی آنها غیر واقعی است (گویا 1379)، بررسی های بین المللی اخیر در حوزه ی توسعه ی حرفه ای معلمان بیانگررویکردهای نوینی مانند پژوهش مشارکتی در کلاس درس است که بیش از اقدامات گذشته در تلفیق نظریه و عمل توفیق یافته است.
در تحقیقی که توسط "هیبرت"با عنوان شکاف آموزشی بر روی برخی از داده های "تیمز"در سال 1999انجام شده است به این نتیجه رسیدند که عامل اصلی موفقیت ژاپنی استفاده از مراحل درس پژوهی در توسعه ی حرفه ای معلمان است(هیبرت، 1999)نتایج این پژوهش نقطه ی عطفی برای شروع جریان آموزش وسیعی در آمریکا ست که ازدرس پژوهی ناشی می شود.
بنابراین می توان نتیجه گرفت درس پژوهی و مراحل درس پژوهی به تازگی موردتوجه پژوهشگران درکشورهای دیگر قرار گرفته و خوبست که پژوهشگران و معلمان کشور ما نیز با دقت این روش رامورد بررسی قرار دهند.